El origen de las mariposas / 
MASMA PICHU KE JOJOKIMAR JEKCH MASMA MOK KOAVIKITA 
Importante: Click en CC para ver con subtítulos  / Click in CC button to watch with subtitles👇🏽
Importante: Click en CC para ver con subtítulos  / Click in CC button to watch with subtitles👆🏽
Basado en un cuento tojono o´otam de tradición popular. 
Lengua: Tohonoo´otham (Tojono O´otam de Cumarito), Sonora

Sinopsis
Cuentan los tojono que hace muchos años el Hermano Mayor comenzó a crear a todos los seres vivos. Pero para cuando llegó al hombre se había gastado todos los colores, sin embargo con lo que sobró creó la chaquira que usamos para adornar nuestro cuerpo.
*Corto animado perteneciente a la serie 68 voces - 68 corazones

El origen de las mariposas y la chaquira
Cuentan que hace muchos años, I´itoy, el hermano Mayor, con ayuda del coyote tomó barro y comenzó a moldear al hombre y a los animales.
Primero creó a las mariposas, dándoles alas para liberarlas de la forma de gusano en la que las atrapó un ser malvado.
Luego moldeó, pintó  y decoró a los demás animales.
Cuando concibió  al hombre ya no tenía colores, sólo uno muy simple.
Entonces, I´itoy, unió con hilo el sobrante de barro pintado y  adornó al hombre.
Fue así como se creó la chaquira que utilizamos en la vestimenta y las mariposas que alegran nuestro planeta.
Así lo cuentan los Tojono O’otam.

MASMA PICHU KE JOJOKIMAR JEKCH MASMA MOK KOAVIKITA (Versión Tohonoo´otham - Tojono O´otam de Cumarito)
Mu’ich ke ajitak pia ka’ich ke I’itoi te-ke’e veenak, mi veemt ke paan, pei ke piit shonova naatok cheoch jek vees jaicho toakam.
Veepek naato ke jojokimar maak a’an taktojim masma mok vatopi ami mok pi ap jemachkam chem pei.
Mitam ja naato kavor mas jaicho toakam.
Veenok met i ai ke cheoch jujuk ke maasitak ma’i vi jekai mo pi mu’i s-keekach.
Mitam ke I’itoi shoosho jiirokach piit sikork jekai met jem vi jekch si jeos ke cheoch.
Masma i naato ke masma mok koavikita ita jekach koton po pitch jekch jojokimar te-vookoich s-eejikach.
Masma aaka ke Tojono O’otam.    

About the origin of the butterflies and sequins 
They say many years ago L’itoy, the Oldest Brother, along with the coyote grabbed some clay and started to mold the man and all the animals.
First, he created the butterflies giving them wings and liberating them from the caterpillar shape they had been trapped into by an evil creature.
Then, he kept on molding and decorating every other animal.
When it was time to work on the man, he realized there weren't any colors left except the simplest one of all.
So L’itoy started to put together small balls of clay with a tread and used them to decorate the man.
That’s how the sequins we use for our clothes and the butterflies that brighten up our journey were created.

Ficha Técnica
Título: El origen de las mariposas y la chaquira
Locución: Maestro Rafael García
Traducción: Jacob Franco
Dirección: Gabriela Badillo
Ilustración: Alejandro Canela  
Animador: Hola Combo / Eduardo Olvera, Enrique Sañudo, María Lumbreras
Adaptación: Gabriela Badillo
Música original: Biovo / Enrique Quiroz
Diseño de audio: Wetback / Igor Figueroa
Coordinador de producción: Brenda Orozco
Duración: 1.00 min
Una producción de Hola Combo, Canal Once, INALI, CDI
Año de producción 2017
Back to Top